Dementie bij huisdieren

Dementie is niet alleen een ziekte die mensen treft. Veel oudere huisdieren lijden aan de aandoening die bekend staat als Cognitive Dysfunction Syndrome (CDS), waarvan de symptomen vaak licht zijn.

Foto door Pacto Visual op Unsplash

De aandoening zal voor het eerst merkbaar worden als het gedrag van een huisdier verandert. Zo kan een hond plotseling niet meer op uw stem reageren, of zal hij zijn staart laag houden en stilstaan terwijl hij bang uit zijn ogen kijkt. Katten kunnen een aantal uren, soms zelfs dagen, ‘verdwijnen’. Een dier dat te maken heeft met dementie kan plotseling zijn omgeving niet meer herkennen, waardoor het dier ineenkrimpt of wegrent.

Wat is dementie bij huisdieren?

Net als bij mensen, leidt dementie bij huisdieren tot geheugenproblemen, wat zorgt voor verwarring, desoriëntatie en angst. Hieraan liggen dezelfde oorzaken ten grondslag als voor de ziekte van Alzheimer en andere vormen van menselijke dementie. Destructieve eiwitten hopen zich in de hersenen op en zorgen ervoor dat individuele hersenverbindingen niet meer functioneren. De vorming van bijvoorbeeld fosfor is een andere oorzaak.

Welke dieren kunnen dement worden?

Katten en honden krijgen het vaakst te maken met CDS, hoewel ook konijnen, cavia’s en fretten symptomen kunnen hebben. Zoogdieren met een kortere levensduur zoals hamsters en gerbils krijgen niet te maken met dementie.

Vogels die een hoge leeftijd kunnen bereiken, zoals papegaaien, krijgen opmerkelijk genoeg ook niet te maken met dementie. Uit onderzoek is gebleken dat ze een aan dementie gekoppelde variant van een gen, dat bekend staat als GSK, missen. Dit gen komt voor bij de meeste dieren (en zelfs planten) en is verantwoordelijk voor een ophoping van fosfor in de hersenen. Dit beïnvloedt het tau-eiwit, wat op zijn beurt de dementie-symptomen opwekt.

Wat zijn de symptomen van dementie bij huisdieren?

Veel dieren zijn erg stoïcijns en zullen u niet snel laten merken wanneer ze pijn hebben. Maar CDS is een andere zaak, omdat het de natuurlijke weerstand van dieren aantast. De symptomen zijn hierdoor duidelijk te herkennen. 

Een aantal symptomen van dementie bij huisdieren:

• Verwarring. Tijdens een alledaagse bezigheid zoals een wandeling of een tripje van de ene naar de andere kamer, wordt uw huisdier plotseling besluiteloos of zoekt zonder duidelijke reden een veilige plek. Andere symptomen zijn grommen, een opgezette staart of trillen.
• Desoriëntatie. Uw kat of hond kan plotseling bang worden of stokstijf blijven staan op een voor hem/haar bekende plek. Desoriëntatie uit zich bijvoorbeeld in het tijdelijk vergeten waar ze zijn, zich opgesloten voelen, een angstige lichaamshouding of geluiden.
• ‘Ongelukjes’ in huis. Huisdieren met CDS kunnen plotseling vergeten dat het niet de bedoeling is dat ze binnen hun behoefte doen. Dit houdt meestal verband met desoriëntatie en verwarring en niet met een verlies van controle over hun lichaam. Een dier kan ‘s nachts wakker worden en zich bedenken dat het tijd is voor de ochtendroutine. Katten kunnen vergeten waar hun kattenbak staat of waar het kattenluikje is. 
• Ongebruikelijk slaapritme. Ook een verandering in het slaapritme kan duiden op CDS. Honden kunnen ‘s nachts rusteloos worden of een andere slaapplek kiezen dan hun gebruikelijke mand. Katten zullen misschien liever binnen slapen dan ‘s nachts op pad te gaan, of zijn onrustig op tijden dat ze anders lekker lagen te slapen. 
• Verandering in karakter. Duidelijke veranderingen in het gedrag van oudere dieren kunnen duiden op CDS. Een extravert dier zal zich misschien terugtrekken, en een dier dat altijd rustig was wordt plotseling humeurig of agressief. Ook kunnen dieren ineens gezinsleden niet meer herkennen, of andere huisdieren argwanend benaderen.
• Geheugenverlies. Dit klassieke symptoom van dementie is bij huisdieren vaak het eerste teken van CDS. Ze reageren niet meer op bevelen of vinden dingen lastig die ze jarenlang zonder moeite hebben gedaan, zoals trappen lopen of de weg naar huis vinden na een wandeling.
• Minder energie. Hoewel plotselinge ‘luiheid’ een fysieke oorzaak kan hebben, is het ook een symptoom van dementie. Naast dat een dier minder actief is dan normaal, kan een huisdier met dementie ook juist gaan ijsberen, of op een plek blijven staan en verward rondkijken.
• Vocale aanwezigheid. Een huisdier dat voorheen stil was kan plotseling meer geluid gaan maken, of een fanatieke ‘blaffer’ valt plotseling stil. ‘s Nachts kan een huisdier meer gaan blaffen of miauwen. 
• Verandering in eetlust. Dit gaat beide kanten op – een huisdier met CDS kan plotseling veranderen in een slokop (vergetend dat hij/zij al gegeten heeft), of wil op het gebruikelijke momenten juist helemaal niet meer eten.

Is er een behandeling voor dementie?

Er is momenteel geen remedie voor dementie bij huisdieren, maar er zijn medicijnen beschikbaar die de symptomen verminderen en zelfs de voortgang van de ziekte kunnen vertragen. Deze medicijnen zijn alleen verkrijgbaar via de dierenarts, dus dit is de persoon om naar toe te gaan als u vermoedt dat uw huisdier CDS heeft.

Zoals altijd geldt ook in dit geval dat verhelpen beter is dan voorkomen. Door uw huisdier actief en fit te houden door middel van beweging en spelletjes kunt u hem/haar mentaal en fysiek helpen. Het dieet van uw huisdier speelt eveneens een belangrijke rol, dus zorg voor gezonde voeding en beperk het aantal ongezonde snacks. Uw huisdier kan ook baat hebben bij een supplement dat omega 3 en visolie bevat.

Als de gevolgen van CDS zich dagelijks beginnen te manifesteren, zijn er een aantal dingen die u voor uw huisdier kunt doen om het leven wat makkelijker te maken.

• Breng geen onnodige veranderingen aan in de omgeving waarin uw huisdier de meeste tijd doorbrengt. Laat meubels op hun gebruikelijke plek staan en verander de (plaats van de) mand niet.
• Blijf kalm en verander uw gedrag niet. Als u tegen een kat of hond uw stem verheft omdat de vloer vuil is, wordt het probleem alleen maar groter en zal de angst van uw huisdier toenemen.
• ‘Wijs de weg’ bij desoriëntatie. Moedig uw huisdier aan u naar een bepaalde kamer te volgen, of tijdens het terugkeren naar huis. Houd honden altijd aan de lijn tijdens het wandelen.
• Zorg ervoor dat de interactie die gezinsleden met het huisdier hebben niet vermindert, zelfs als het dier hen tijdelijk lijkt te zijn vergeten.
• Speel spelletjes die het huisdier mentaal uitdagen, zoals training (als ze het aankunnen) of behendigheidsspelletjes.
• Probeer uw hond opnieuw te leren om te gaan zitten, te blijven zitten en te komen als u roept.

Als de dierenarts medicatie en een bepaald dieet voorschrijft, houd u dan zo goed mogelijk aan het nieuwe regime. Behandelingen die de hersenfunctie ondersteunen, zoals medicijnen en voedingssupplementen, kunnen een groot verschil maken. Hoewel dementie het leven van een huisdier verandert, betekent dit niet per se dat ze niet meer van het leven genieten. Beschouw het als iets bijzonders in plaats van als een ramp, om zo lang mogelijk te kunnen blijven genieten van de bijzondere relatie tussen huisdier en eigenaar.

This entry was posted in Huisdieren