De pikorde van kippen begrijpen

Een kippentoom kan de indruk geven vredig en harmonieus samen te leven. Maar schijn bedriegt!

Elke toom hennen, of het nu twee vogels zijn of tweehonderd, heeft een pikorde. Dit bepaalt wie haantje de voorste is en wie onderaan de kippenladder staat.

De pikorde wordt doorgaans vanzelf bepaald. Dominantere hennen zullen zich als de baas presenteren en de andere dieren zullen hun plek leren kennen. Hennen die samen opgroeien zullen de pikorde zonder veel ophef bepalen. Maar als twee dominante hennen samen worden gevoegd zullen ze vechten voor dominantie. Dit gaat gepaard met veel gefladder en gepik, hoewel het maar zelden echte schade aanricht. Als hennen de strijd met elkaar aangaan kunt u ze een paar minuten hun gang laten gaan. Ziet u echter dat een van hen echt gewond raakt, dan is het tijd om in te grijpen. Als u echter te snel ingrijpt, dan zal de strijd zich voortzetten zodra u zich omdraait.

Zodra het gevederde armpje drukken over is, zal de pikorde zijn gepaald en hoeft u niet meer in te grijpen. Een hen zal maar zelden zo agressief zijn dat ze ruzie opzoekt als de hiërarchie reeds is vastgesteld.

Als u zich zorgen maakt over de veiligheid van kibbelende hennen, dan kunt u ze uit elkaar drijven door in uw handen te klappen en een van de dieren fysiek uit het strijdveld te verwijderen. Denkt u dat de gemoederen nog niet bedaard zijn, dan kunt u schade aan lellen en kammen minimaliseren door deze in te smeren met Vaseline.

Hennen hebben veel ruimte nodig. Als ze overdag te dicht op elkaar zitten kunnen ze naar elkaar gaan pikken (een probleem dat zich voordoet bij grote groepen kippen die worden gehouden voor hun eieren of vlees). Dit kunt u voorkomen door uw dieren een ren te geven die groot genoeg is.

Als een dominante hen bezitterig gedrag vertoont met betrekking tot voer- en waterbak, installeer dan een tweede set om spanningen te bezweren. Ook afleiding is een effectieve manier om problemen te bedaren. Wat maïskolven of kool, of zelfs wat hangende CD’s zullen agressieve vogels hun snavels voor wat anders laten gebruiken.

Een verandering in de pikorde

Het is een algemene aanname dat de meest agressieve hennen de dames zijn die aan de top van de pikorde staan. Maar het kan ook gebeuren dat een kip de top bereikt zonder hier echt voor te hoeven vechten. Er wordt wel gedacht dat de kam van een vogel van pas kan komen in de strijd om de hoogste positie. Hennen met grote, rechtopstaande kammen zullen doorgaans hoger in de pikorde staan dan dieren met kleinere, minder indrukwekkende kammen.

Als een dominante hen plots geen deel meer uitmaakt van de toom, zal er een verschuiving in de pikorde plaatsvinden. Het gevecht der pluimen zal weer van start gaan totdat de nieuwe orde is bepaald. Een hen die zich eerder nederig opstelde kan zomaar de groepsleidster worden, zeker als ze tot de ‘oude garde’ behoort die ineens een groep jonge legsters in toom moet houden.

Wilt u nieuwe hennen aan uw bestaande toom toevoegen, dan dienen de nieuwkomers eerst ongeveer een week apart van de oude garde te worden gehouden. De nieuwe vogels zomaar bij uw oudere kippen voegen kan tot een tragedie leiden, omdat de oudere vogels zich massaal tegen de nieuwkomers zullen keren. Als een hen eenmaal bloedt en andere vogels zien dit, dan zullen ook zij geneigd zijn te gaan pikken, wat de dood van het ongelukkige dier tot gevolg kan hebben.

De pikorde kan ook veranderen als een dominante hen ziek wordt, of broeds wordt en voortdurend op haar eieren zit. Als een hen op den duur door ouderdom overlijdt, dan kan ze tegen het einde van haar leven haar prominente plek in de pikorde verliezen. Houd in dit geval uw toom in de gaten om te zien of de oudere, eens dominante vogel niet het slachtoffer wordt van pesterijen.

Maar bovenaan de pikorde staan omvat meer dan alleen pesten en terroriseren! De top hennen beschermen de toom door te kijken of er geen gevaar dreigt. Ook zal deze vogel de andere leden van de toom naar interessante plekken leiden om te foerageren.

De pikorde van hennen verdwijnt niet volledig na de introductie van een haan. Een haan zal inderdaad vrijwel altijd bovenaan de pikorde staan, tenzij hij uitzonderlijk timide is en de top hen juist zeer assertief. Onderling zal er onder de hennen echter nog altijd sprake zijn van een pikorde. Ook dient te worden benadrukt dat er nooit meer dan één haan mag zijn bij elke 15 hennen. Zijn er meer hanen, dan zullen ze gaan vechten en kunnen ook de hennen slachtoffer worden van geweld.

In een kippentoom leven vraagt om de nodige organisatie. Maar zolang u uw hennen voldoende ruimte geeft en erop let dat de pikorde niet leidt tot oorlogsvoering, dan zal de natuur haar werk doen.

This entry was posted in Kippen